Missie
Het bestaansrecht van het Erasmus MC ligt besloten in haar missie: ‘’het Erasmus MC staat voor een gezonde bevolking en excellente zorg door onderzoek en onderwijs.’’
Hoofddoel
Het hoofddoel voor Koers28is dat het Erasmus MC de zorg transformeert: toegankelijk, duurzaam en beter in balans.
Onze kernwaarden
De manier waarop we de dingen doen is te herleiden naar onze kernwaarden:
Verantwoordelijk
Wij nemen verantwoordelijkheid en leggen verantwoording af. Aan de patiënt en zijn naasten bijvoorbeeld, aan de mens met een zorgbehoefte, aan de student, aan de maatschappij én aan elkaar. Ons werk is van toegevoegde waarde: wij doen de juiste dingen en die doen we goed. Wij zijn professioneel en integer, maar tegelijkertijd ook transparant. We delen kennis en inzichten. Anderen mogen ons aanspreken op ons resultaat en gedrag. Of het nu gaat om het gedrag van de medewerkers van het Erasmus MC als individu, of op dat van onze organisatie als geheel.
Verbindend
Verbinden is voor het Erasmus MC een manier om te verbeteren en te innoveren. Samen bereik je immers meer. Onze medewerkers zijn teamspelers die zich verbonden voelen met patiënten, studenten en met de waarden van het Erasmus MC. Ze zijn betrokken, geïnteresseerd en tonen inlevingsvermogen. Met partners, binnen en buiten onze organisatie, werken we samen op basis van vertrouwen en respect. Als Erasmus MC bevinden we ons niet alleen midden in de stad, maar ook midden in de samenleving. Met onze blik naar buiten staan we open voor vragen en wensen van de patiënt, de student en de maatschappij. Nu én in de toekomst.
Ondernemend
Waar het Erasmus MC mogelijkheden ziet voor vernieuwing of verbetering, nemen we initiatief. het Erasmus MC is ondernemend: we signaleren kansen en anticiperen daarop. We wachten niet af, maar weten van aanpakken en kaarten dingen aan. Met lef, ambitie en optimisme.
In een organisatie waar medewerkers, studenten, patiënten en bezoekers elkaar dagelijks ontmoeten, heeft iedereen op de een of andere manier te maken met integriteit. Integriteit ligt aan de basis van professioneel gedrag binnen organisaties. Het spreekt voor zich dat ook medewerkers van het Erasmus MC integer horen te handelen.
In het integriteitsdocument wordt een overzicht gegeven van beleid en regelgeving ten aanzien van integriteit en al dan niet integer gedrag. Dit is een levend document, dat wil zeggen dat we het blijven aanpassen als daartoe aanleiding is, bijvoorbeeld in geval van nieuwe wet- of regelgeving.
Nevenwerkzaamheden
Als Erasmus MC vinden wij het belangrijk om open en volledig te zijn over de rol van externe belanghebbenden, opdrachtgevers, financiers, mogelijke belangenconflicten en relevante nevenwerkzaamheden van onderzoekers (zie ook: Research Code Erasmus MC en Nederlandse gedragscode wetenschappelijke integriteit 2018).
Daarom publiceren wij de nevenwerkzaamheden van onze universitair hoofddocenten, hoogleraren en afdelingshoofden op de publieke website van het Erasmus MC. De geregistreerde nevenwerkzaamheden en meer informatie over nevenwerkzaamheden vindt u op de pagina ‘Scientific Integrity at Erasmus MC’ “
De Wet open overheid (Woo) regelt vanaf 1 mei 2022 de toegang tot informatie van publiek belang.Het doel van de Woo is om de overheid en overheidsinformatie transparanter te maken. De wet geldt ook voor publieke informatie van het Erasmus MC.
Transparantie
Als Erasmus MC vinden we transparantie belangrijk. We willen open zijn over onze organisatie en vinden het belangrijk dat informatie makkelijk te vinden is. Het Erasmus MC maakt daarom zelf al veel informatie actief openbaar. Zo vindt u op de website bijvoorbeeld de jaarverslagen, maar ook veel andere relevante informatie over het Erasmus MC.
Verzoek om openbaarmaking: een Woo-verzoek
U kunt zelf ook informatie opvragen. Dat doet u via een zogenoemd Woo-verzoek. U kunt dit per post,e-mail of telefonisch doen. Het is belangrijk dat u zo precies mogelijk aangeeft waarover u informatie wilt ontvangen. Het moet gaan om informatie die is vastgelegd in documenten die zich bij het Erasmus MC bevinden. U hoeft niet aan te geven waarom u deze informatie wenst te ontvangen.
Het indienen van een Woo-verzoek kan op 3 manieren:
- Per e-mail naar: woo@erasmusmc.nl
- Telefonisch: 010 70 34 986
- Per post:
Erasmus MC
Sector Juridische Zaken
Postbus 2040
3000 CA Rotterdam
Wat gebeurt er met uw verzoek?
U ontvangt zo spoedig mogelijk een ontvangstbevestiging met aanvullende informatie over het verloop van de procedure. Het Erasmus MC heeft in principe vier weken de tijd om te reageren op het Woo-verzoek. Soms is dat niet genoeg om de informatie bij elkaar te zoeken of een besluit te nemen.Het Erasmus MC mag er dan twee weken langer over doen, daarover ontvangt u in dat geval bericht.
Als u veel informatie heeft opgevraagd, is ook die twee weken extra soms niet genoeg. In dat geval neemt het Erasmus MC contact met u op om nadere afspraken te maken over het verzoek en de tijd die nodig is om het verzoek zorgvuldig te behandelen.
Openbaarheid is het uitgangspunt. Het Erasmus MC kan uw verzoek of delen daarvan echter ook afwijzen wanneer één van de uitzonderingsgronden uit de Woo van toepassing is. Denk hierbij aan de situatie dat de gevraagde informatie betrekking heeft op:
- bedrijfs- en fabricagegegevens
- persoonsgegevens
- de economische of financiële belangen van het Erasmus MC
- de eerbiediging van de persoonlijke levenssfeer schaadt en/of concurrentiegevoelig is.
Daarnaast is medische informatie uitgesloten. Deze informatie kan niet via een Woo-verzoek worden opgevraagd.
Kan en mag het Erasmus MC ingaan op uw Woo-verzoek? Dan wordt uw (geanonimiseerde) verzoek, het besluit van de Raad van bestuur van het Erasmus MC en de relevante documenten openbaar gemaakt voor eenieder.
Contact
Heeft u vragen of wilt u meer informatie over het indienen van een Woo-verzoek? Mail dan naar: woo@erasmusmc.nl.
- meer informatie over het actuelejaarverslag en de jaarrekening
- jaarverslagen en jaarrekeningen van het Erasmus MC zijn ook in te zien via Jaarverantwoording in de zorg en de link Archief DigiMV
Inleiding
Als universitair medisch centrum heeft het Erasmus MC de volgende missie: Het Erasmus MC staat voor een gezonde bevolking en excellente zorg door onderzoek en onderwijs. In het wetenschappelijk onderzoek zijn dierproeven ingezet om te komen tot een beter begrip van het ontstaan van ziektes, aandoeningen en infecties, de veiligheid van geneesmiddelen en medische hulpmiddelen, het verbeteren van diagnostiek, het verkrijgen van inzicht in het (dis-)functioneren van cellen, organen en organismen en het ontwikkelen van individuele behandelmethoden. Ook trainen chirurgen hun vaardigheden in complexe technieken met operaties op proefdieren, om deze beter voorbereid bij mensen toe te kunnen passen.
Organs on a chip vervangen dierproeven niet
Niettemin wordt in de medische wetenschap ook hard gewerkt aan alternatieve methoden die onderzoek met proefdieren kunnen terugdringen. In het Erasmus MC worden computer- en laboratoriummodellen ontwikkeld, zoals bijvoorbeeld in het lab opgekweekt patiëntweefsel, organs on a chip en organoïden (gekweekte mini-orgaantjes) om onderzoek met proefdieren te verminderen. Om de geldigheid van vindingen in deze alternatieve modellen aan te tonen, moeten we in veel gevallen ook studies doen in een proefdier. Een mechanisme in geïsoleerde weefseltypen kan namelijk essentieel anders zijn in een compleet mens of dier. Als gevolg daarvan zullen deze alternatieven het gebruik van proefdieren niet geheel vervangen, maar wel verminderen.
Vijfjarenoverzicht
Onderstaand vijfjarenoverzicht laat het aantal dierproeven in het Erasmus MC zien vanaf 2018. In de jaren 2020 en 2021 is een lichte daling van het totaal aantal uitgevoerde dierproeven en een verschuiving van gebruikte diersoorten te zien, waarschijnlijk als gevolg van de wereldwijde coronapandemie.
| 2018 | 2019 | 2020 | 2021 | 2022 | |
| Muizen | 11.680 | 12.232 | 10.799 | 10.549 | 11.864 |
| Ratten | 469 | 539 | 410 | 453 | 528 |
| Cavia's | 15 | 19 | 5 | ||
| Mongoolse gerbils | 105 | 23 | 109 | 132 | 54 |
| Syrische goudhamsters | 46 | 54 | 226 | 177 | 119 |
| Andere knaagdieren | 54 | ||||
| Fretten | 121 | 179 | 183 | 87 | 32 |
| Andere carnivoren | 6 | ||||
| Java-apen | 8 | ||||
| Varkens | 68 | 153 | 86 | 97 | 127 |
| Huishoenders | 55 | ||||
| Andere vogels | 155 | 162 | 731 | 29 | 33 |
| Zebravissen | 151 | 364 | 264 | 1362 | 792 |
| Totaal per jaar | 12.864 | 13.786 | 12.821 | 12.906 | 13.549 |
Het Erasmus MC heeft internationaal gewaardeerde expertise op het gebied van virologie en infectieziekten en ziekten die pandemisch kunnen worden. Op allerlei manieren wordt er onderzoek gedaan naar virussen zoals het coronavirus. Daar zijn ook dierproeven voor nodig.
Opvallend is het gebruik van Java-apen omdat onderzoek met apen in het algemeen wordt vermeden. Aan het begin van de corona pandemie is toch één experiment gedaan om het ziekteverloop te bestuderen in Java-apen, omdat deze dieren grotere overeenkomsten hebben met de mens dan bij andere diersoorten het geval is. Daarbij werd de vergelijking gemaakt met andere diermodellen waarbij bleek dat sommige even geschikt waren voor het bestuderen van de effecten van het coronavirus. Daarom zijn verdere onderzoeken gedaan met andere diersoorten zoals hamsters en fretten.
Rapportage 2022
De jaarlijkse rapportage van de dierproeven en proefdieren betreft de rapportage zoals deze voor de Europese registratie in de ALURES-database dient plaats te vinden. De categorie “dieren gedood voor hun materiaal, zonder voorafgaande handelingen” is niet opgenomen in deze tabel. Voor het Erasmus MC betrof dat in 2022 ongeveer 2100 muizen, die gebruikt zijn om organen te verzamelen voor onderzoek.
| Erasmus MC | Funda- menteel weten- schappelijk onderzoek | Toegepast en omzettingsgericht onderzoek tbv de mens | Toegepast en omzettingsgericht onderzoek dierenziekten, dierenwelzijn | Onderwijs | Totaal |
| Muizen | 7.721 | 3.790 | 353 | 11.864 | |
| Ratten | 102 | 157 | 269 | 528 | |
| Mongoolse gerbils | 54 | 54 | |||
| Syrische goudhamsters | 3 | 116 | 119 | ||
| Fretten | 10 | 22 | 32 | ||
| Varkens | 2 | 49 | 76 | 127 | |
| Kalkoenen | 19 | 19 | |||
| Andere vogels | 14 | 14 | |||
| Zebravissen | 792 | 792 | |||
| Totaal in 2022 | 7.892 | 4.945 | 14 | 698 | 13.549 |
Toelichting bij bovenstaande figuur: het Erasmus MC is een universitair medisch centrum waar ook veel fundamenteel onderzoek wordt uitgevoerd om de basale mechanismen van ziekteprocessen beter te begrijpen. Dit betere begrip maakt de weg vrij om gerichtere behandelingen voor de verschillende ziekten te ontwikkelen en/of betere diagnostiek te ontwikkelen en te testen. Ook hierbij zijn dierproeven nodig om dit zo snel en veilig mogelijk in te kunnen zetten bij patiënten. Dit blijkt uit de jaarlijkse registratie waar te zien is dat de meeste dierproeven voor het fundamentele onderzoek worden uitgevoerd en daarnaast ook veel dierproeven voor het omzetten naar toepassingen in de mens. Veruit het meest wordt hierbij gebruik gemaakt van muizen.
Onderzoek met proefdieren is aan strikte regels gebonden. De personen die de dierproeven uitvoeren moeten daarvoor gekwalificeerd zijn door scholing en training. Een klein deel van de proefdieren wordt gebruikt om de onderzoekers hiervoor op te leiden.
Daarnaast worden proefdieren ook gebruikt voor onderwijs aan en training voor chirurgen. Zij moeten vaardigheden ontwikkelen voor operatietechnieken die bij mensen worden gebruikt.
Ongerief
Bij de uitgevoerde dierproeven over het jaar 2022 is de verdeling van het daarbij opgetreden ongerief als volgt:
| Terminaal | 10,1 |
| Gering | 39,6 |
| Matig | 50,1 |
| Ernstig | 0,2 |
Circa 10% van de dieren onderging terminaal ongerief. Dit betreft een procedure waarbij het dier onder narcose wordt gebracht en dierexperimentele handelingen ondergaat en aansluitend gedood wordt, zonder dat het bijkomt uit de narcose. De mate van ongerief komt daarmee overeen met de categorie gering ongerief. De categorie matig ongerief is een brede categorie waar vele typen onderzoek onder vallen. Daarom heeft deze categorie de grootste bijdrage.
Bouwen aan een gezonde toekomst
De mens is van oudsher nieuwgierig. Altijd bezig met proberen te begrijpen, verklaren en beïnvloeden van wat er om hem heen gebeurt. Zoals Erasmus, onze naamgever, het in zijn Lof der Zotheid (1509) formuleerde “.. maar alleen de mens probeerde steeds de hem toegemeten grenzen te overschrijden”.
Tot de 15e eeuw kwam de verklaring voornamelijk van religieuze leiders en de Bijbel. Vanaf de 15e eeuw kreeg langzamerhand het zelf waarnemen en ondervinden de overhand. Het was de start van de bloeitijd van universiteiten. Deze drang om te kunnen waarnemen, begrijpen en daarop te kunnen handelen, zorgde in de afgelopen 500 jaar voor het verwetenschappelijken van onze kennis. Deze kennis wordt tot de dag van vandaag ingezet ter bevordering van de kwaliteit van leven van mensen.
Die drang om verder te kijken, de mouwen op te stropen en nieuwe en onbekende wegen in te slaan, zien we terug in onze stad Rotterdam. De stad van vrijdenkers en nieuwlichters. De stad met een open en nieuwsgierige houding, wars van conventies en vastgeroeste tradities. Een stad waar Erasmus, als hij in deze tijd was geboren, zich thuis had gevoeld.
Binnen het Erasmus MC herkennen we deze houding van vooruit willen en pionieren. Het is niet voor niets dat Rotterdam en innovatieve, en op wetenschap gebaseerde geneeskunde al heel lang met elkaar verbonden zijn. En nog steeds is het Erasmus MC zichtbaar onderdeel van de vooruitgang in geneeskunde en gezondheid.
We zien in de komende jaren een enorme verandering in het denken en handelen in de geneeskunde. Een verschuiving naar steeds eerder ingrijpen, naar maatwerk interventies op moleculaire en zelfs nanoschaal. Voorspellende geneeskunde die zich steeds meer richt op vroegtijdige preventie. Bovenal zien we een geneeskunde die niet meer, zoals de vijf eeuwen achter ons, is voorbehouden aan artsen, verloskundigen, paramedici en farmacologen, maar ook aan ingenieurs, wiskundigen, dataspecialisten en ethici. Wij geloven dat de toekomst van geneeskunde en gezondheidszorg liggen op het grensvlak van natuurwetenschappelijke, biomedische disciplines en humanities. En ook hier durven wij nieuwe en onbekende wegen in te slaan. De intensivering van de samenwerking tussen Erasmus MC, TU Delft en Erasmus Universiteit stelt ons in staat maatschappelijke impact te hebben in het verbeteren van de kwaliteit van leven van mensen, in Rotterdam, Nederland en ver daarbuiten.
Chronologie
1466: Humanist, filosoof, schrijver en theoloog Desiderius Erasmus wordt in Rotterdam geboren, in een steeg tussen de Hoogstraat en de Laurenskerk.
1566: Rotterdam krijgt haar eerste ziekenhuisvoorziening. Het Dominicanerklooster aan de Hoogstraat wordt bestemd tot stedelijk gasthuis. Dit gasthuis verschaft aan bijna 200 patiënten onderdak.
1636: Oprichting Illustere school Rotterdam: openbare lessen over verschillende wetenschappen, waaronder de anatomie chirurgie.
1769: Oprichting van het Bataafsch Genootschap der proefondervindelijke Wijsbegeerte. Dit genootschap speelde een hoofdrol in de medische en wetenschapsgeschiedenis, lokaal, nationaal en internationaal, ook op het gebied van de genees- en heelkunde.
1840: Stadsbouwmeester Willem Nicolaas Rose krijgt de opdracht het eerste Rotterdamse ziekenhuis te bouwen. Elf jaar later, in 1851, is het Coolsingelziekenhuis af, met de Rotterdamse arts dr. Jan Bastiaan Molewater als directeur.
1852: Begin van het klinisch onderwijs in het Coolsingelziekenhuis door Jan Bastiaan Molewater met de oratie: ‘Over het verband tusschen hospitalen en onderwijs in de geneeskunde”.
1853: Eerste wetenschappelijke publicatie vanuit het Coolsingelziekenhuis van Frederick J.L. Schmidt: ‘Verslag van het hart en de groote vaten’.
1863: Zeven Rotterdamse burgers met aanzien, onder leiding van dr. De Monchy, besluiten dat er in Rotterdam een kinderziekenhuis moet komen. Het komt aan de Hoogstraat, boven een meubelwinkel, en heeft in eerste instantie 8 bedden. Een primeur voor Nederland.
1869: Koningin Sophia schenkt het kinderziekenhuis ƒ100 en een naaimachine. Als tegengeschenk wordt haar naam aan het ziekenhuis verbonden. Het Sophia Kinderziekenhuis heeft al snel behoefte aan een groter pand, en verhuist in 1876 naar een nieuw pand aan de Westersingel.
1914: Het Rotterdams Radiotherapeutisch Instituut wordt opgericht. De Goudse radioloog Daniel den Hoed wordt in 1940 directeur. Hij bouwt het uit tot de beroemde kliniek die later zijn naam zal dragen.
1940: Het Coolsingelziekenhuis wordt tijdens het mei-bombardement geraakt door vier bommen, vliegt vrijwel meteen in brand en wordt voor het grootste deel verwoest. Een aantal paviljoens overleven de oorlog en blijven tot december 1960 in gebruik. De poort die nu op de Coolsingel staat, is een van de poorten van dat Coolsingelziekenhuis.
1950: De voorloper van de medische faculteit, de Stichting Klinisch Hoger Onderwijs, wordt opgericht. De stichting leidt doctorandi van de medische faculteiten ergens anders in het land op tot arts.
1961: Het Dijkzigt-ziekenhuis op het Land van Hoboken wordt vanaf 18 september gebruikt. Het ziekenhuis is vernoemd naar de monumentale villa van de familie van Hoboken, het huidige Natuurhistorisch Museum.
1966: De Faculteit der Geneeskunde en Gezondheidswetenschappen is op 7 oktober ontstaan. Oprichter van de Medische Faculteit Rotterdam is prof. Andries Querido. In dit jaar start ook de bouw van de faculteit, pal naast het Dijkzigt ziekenhuis.
1971: Het Dijkzigt-ziekenhuis en Sophia Kinderziekenhuis worden samen het Academisch Ziekenhuis Rotterdam (AZR).
1973: De Erasmus Universiteit Rotterdam (EUR) wordt op 1 februari opgericht. De medische faculteit wordt onderdeel van de EUR en verzorgt de opleidingen tot arts en wetenschappelijk onderzoeker, postacademische opleidingen, en levert bijdragen aan specialistenopleidingen.
1982: De EUR start een doctoraalopleiding voor beleids- en managementvraagstukken in de gezondheidszorg, vanuit de Faculteit der Geneeskunde en Gezondheidswetenschappen. De opleiding krijgt later de naam: Beleid & Management Gezondheidszorg (BMG). Inmiddels heet de opleiding Erasmus School for Health Policy and Management (ESHPM).
1982: Nature publiceert de ontdekking van het kankerverwekkende fusiegen (Philadelphia chromosoom) door de Rotterdamse research groep onder leiding van professor Dick Bootsma.
1983: De eerste IVF baby van Nederland wordt in het AZR geboren, onder leiding van fysioloog prof. Gerard Zeilmaker en gynaecologen dr. Bert Alberda en dr. Imprinetta van Gent.
1984: Onder leiding van de chirurgen Egbert Bos en Hans Huysmans wordt in het AZR de eerste harttransplantatie in Nederland uitgevoerd.
1990: Het Erasmus Rotterdam Gezondheid Onderzoek, beter bekend als ERGO, gaat in de Rotterdamse wijk Ommoord van start. Veel bewoners uit deze wijk van 45 jaar en ouder doen mee. Dat de studie succesvol is blijkt uit het feit dat ERGO nog steeds loopt. 1993: 1998: 2002: 2006: 2009: 2012:
1995: De Daniel den Hoed Kliniek en het AZR fuseren.
1999: Daniel den Hoed wordt na enquête onder lezers van het Rotterdams Dagblad uitgeroepen tot ‘Rotterdammer van de twintigste eeuw’.
2000: Start van het grootschalige onderzoek Generation R onder pasgeboren kinderen in Rotterdam. Een nationaal en internationaal succesvolle cohortstudie die nog steeds loopt en inmiddels ook een opvolging kent, Generation R Next.
2016: Het 10e lustrum van de medische faculteit krijgt het motto ‘Bridging ambitions –Building excellence’ mee. De viering van dit lustrum wordt gecompleteerd met een gedenkboek: Erasmus MC 50 jaar academische gezondheidszorg in Rotterdam, geschreven door dr. Timo Bolt en professor Mart van Lieburg.
2018: Koning Willem-Alexander heeft het nieuwe Erasmus MC op 6 september officieel geopend.
Meer geschiedenis over het Erasmus MC?
Dwaal rond op de website https://www.geheugenvanerasmusmc.nl.
